Journalisten, politici, vakbondsmensen. Wat worstelen ze toch met dat nieuwe fenomeen, het vrijwillig werken door pas afgestudeerde of pas gespecialiseerde professionals. Vooral als deze min of meer onbezoldigd diensten gaan verlenen in “onze zorg”, als het om hoogopgeleide experts als artsen en psychologen gaat.
De Volkskrant luidde een kleine noodklok over medische experts met “minderwaardige contracten” of zelfs onbetaald werk. Ook de vereniging voor jonge specialisten roerde zich en uiteraard ging de ABVO KABO weer eens vol op het orgel. Termen als verdringing en uitbuiting moeten ons ervan doordringen dat de grootst mogelijke malaise dreigt. De wereld –of tenminste de wereld van het georganiseerde belang- is soms zo voorspelbaar dat je er oren en ogen voor zou willen sluiten.
Hoe zit dat nou met al die hoogopgeleide zorgprofessionals die gratis werken en waarom nu opeens? Misschien zijn er een aantal oorzaken te noemen. Het eerste is dat bij een aantal gespecialiseerde opleidingen met een plafond voor de instroom toch een overschot is ontstaan. Bij andere academische studies, zoals psychologie, is er nooit een echte beperking aan de poort geweest. De situatie waar de geneeskundigen nu in zitten kennen psychologen al sinds jaar en dag. Het aantal beschikbare banen is dramatisch lager dan het aantal afgestudeerden.
Een andere ontwikkeling is de veranderde wetgeving rondom de zorgverzekeringen, waardoor de dienstverlening in de zorg niet langer wordt voorgefinancierd en er vaak met minder mensen gewerkt moet worden. Maar ook nieuwe inzichten –resulterend in bijvoorbeeld het actief terugdringen van “onnodige zorg”, zoals onder minister Ab Klink- zorgen voor minder medische handelingen.
Dat alles verklaart misschien werkloosheid onder professionals, maar niet waarom de zogenaamde “jonge klares”, al dan niet gespecialiseerd, ook daadwerkelijk een onbetaalde of onderbetaalde werkervaringsplaats aannemen. De reden daarvoor zou kunnen liggen in de strengere eisen met betrekking tot arbeidsbevoegdheid. Sinds 1 januari 2012 is bijvoorbeeld de BIG-registratie voor onder andere artsen, GZ-psychologen en psychotherapeuten tijdelijk geworden. Iedere vijf jaar moet deze verlengd worden.
Misschien moeten we constateren dat artsen steeds meer op gelijke voet zijn komen te staan met gewone stervelingen. Is er nu eenmaal geen werk in jouw vakgebied? Ga op zoek naar een andere creatieve oplossing. In dit licht is een onbetaalde werkplek een kans, geen knieval. Dit is ook wat de opleiders van het AMC en het Rijnland Ziekenhuis, twee partijen die in deze discussie naar voren zijn gekomen, iedere keer in de media herhalen.
Overigens is er één partij die relatief stil blijft in de discussie, en dat is de uitkeringsverstrekker, gemeente of UWV. Het met behoud van uitkering werken door professionals is misschien beladen, maar niet nieuw. Aan het begin van de kredietcrisis werd door minister Piet Hein Donner een deeltijd-WW ingesteld om personeel aan het werk te houden bij werkgevers met een (tijdelijk) liquiditeitsprobleem. Daarbij lag er een focus op het behoud van vakmanschap, bijvoorbeeld van bouwpersoneel.
Aan de andere kant: in de huidige participatiemaatschappij is het meeste werk passend, zeker als je als starter een uitkering aanvraagt. Onlangs sprak ik een pas afgestudeerde arts die door de gemeente in een kringloopwinkel te werk was gesteld, volgens het principe van werk-boven-uitkering. De recente casus van oud-burgemeester Peter Rehwinkel, die een onbezoldigde baan aannam, laat zien dat de lat hoger is komen te liggen. Zijn wens om een paar maanden te werken met behoud van wachtgeld werd aan alle kanten veroordeeld.
Laten we er nu eens, voor het gemak, van uit gaan dat het met de medische professionals die in de Volkskrant zo beklaagd worden uiteindelijk wel meevalt. Sterker nog, laten we gokken dat al die aandacht van hen niet hoeft. Zij hebben immers werk, houden hun skills op peil en hebben inzet getoond. Zij komen er wel, al duurt het misschien wat langer dan een jaar of wat geleden.
Zodra we dat denkexperiment doen, gaat de discussie eigenlijk over heel andere, diepgaandere vragen: hoe ver willen wij als maatschappij gaan om vakmanschap te behouden? Moeten we dit geheel aan de door verzekeraars gedomineerde markt overlaten? Maar ook: wanneer slaat het veiligstellen van de gedane investering in mensen om in klassenjustitie?
Geschreven door: Maarten de Haan
Op persoonlijke titel geschreven
Nu gratis: dokter!
Maarten, het is bizar, dat we als samenleving een investering van 10 jaar en meer zo weggooien.
Is er dan geen werk voor deze jonge artsen?
Jawel, maar de gilden der artsen houden de deuren gesloten ter bescherming van hun eigen inkomen. Dat gaat vaak samen met abnormaal lange werkweken en lange dagen, wat regelmatig een gevaar voor patienten oplevert.
Dus zou de 36-urige werkweek voorartsen al een flink aantal arbeidsplaatsen opleveren. Ja, tikje idealistisch, maar wel sociaal.
De oude orde wordt ook in dit opzicht geleidelijk afgebroken en de macht van de medische organisaties eindelijk doorbroken. Lijkt me geen slechte ontwikkeling. Mijn broer, een huisarts, heeft altijd op rozen gezeten en hij wist dat al voordat hij medicijnen ging studeren. Ook zei hij me dat hij in zijn hele leven nooit iets gemerkt heeft van medische supervisie of controle.
Zoals altijd brilijant, diep en een goede analyse
Dank je wel, Maarten.
Emad Dandachli (arts)
Naar aanleiding van uw stageverzoek moeten wij u helaas mededelen dat wij voor het studiejaar 2014-2015 geen stageplaatsen zullen invullen. Om die reden wijzen wij alle stage verzoeken af.
Mocht deze situatie wijzigen dan zullen wij dit kenbaar maken op onze website. Wegens de grote vraag is het onmogelijk iedereen individueel te mailen, wel wensen u veel succes bij het vinden van een stageplaats
en bij het verdere verloop van uw studie.
Mail van andere aard verzoeken wij dit antwoord als niet verstuurd te beschouwen, wij zullen zo snel mogelijk reageren.